آشیانه

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: خداوند این دین را ویژه خویش کرده است و دین شما جز با سخاوت و خوش اخلاقی به صلاح در نمی آید، پس دین خویش را با این دو بیارایید . 

نهج الفصاحه، حدیث  676  
 
قال علی (ع): الصلوه قربان کل تقی والحج جهاد کل ضعیف .

نماز نزدیک کننده پرهیزکاران به خدا و حج ، جهاد هر ناتوان است  .

نهج البلاغه - حکمت 131 

الهی دانی که من به خود به این ورزم و نه به کفایت خود شمع هدایت افروزم. از من چه آید؟ و از کردار من چه گشاید. طاعت من به توفیق تو، خدمت به هدایت تو، توبه من بر عایت تو، شکر من به انعام تو، ذکر من به الهام تو. همه تویی من کیم، اگر فضل تو نباشد من چه ام.

هر که او را دلی و جانی بود                 شد به میدان عاشقی گویش
کشته گشتند عاشقان و هنوز                 نشنیده است هیچ کس بویش
رحلت عاشقان زهر سویی                  هست از قصد دل مگر سویش

خدایا از ما هر که را بینی معیوب بینی، هر کردار بینی همه با تقصیر بینی، با این همه باران رحمت تو باز ایستد و جز گل کرم نروید، چون با دشمن با چنان پس با دوستان چه اندازه.

الهی این سوز امروز ما درآمیز است، نه طاقت به سر بردن و نه جای گریز است، این چه تیغ است که چنین تیز است، نه جای آرام و نه روی پرهیز است؟

الهی هر کس بر چیزی است و من ندانم برچه ام، بیمم آن است که کی دانسته شود که من کیم؟

الهی این تن کان حسرت است و دل من مایه درد و محنت، می نیارم گفت کاین هره چرا بهره من، نه دست رسد مرا بر کان چاره من

در شب و روز عید فطر، اهل ایمان با دعا و توسل خود را برای پرواز در عالم ملکوت به همراه قدسیان آماده مى‏کنند .

بسیار ضروری است که مسلمانان از این فرصت در راه اعتلاى کلمه حق و توسعه و ترویج معارف حیاتبخش الهى بهره گرفته و خود را یک سال دیگر در پناه ایمان و مصونیت بیمه کنند.

در این روز مسلمانان با شوق بسیار ، پس از گذشت یک ماه عبادت و استغاثه، در اجتماع روز فطر صف مى‏کشند و اتحاد، یگانگى، برادرى و همدلى خود را به نمایش گذاشته و بار دیگر دست رد به سینه شیطان و شیطان صفتان مى‏زنند .

در اجتماع بزرگ مسلمانان در روز فطر، مى‏توان پیام هاى مهم و حیاتبخش اسلام را به گوش حاضرین رساند چرا که برخى افراد فقط در چنین روزى فرصت راهیابى به مجالس مذهبى را دارند و در چنین فضایى آمادگى شنیدن مطالب معنوى و دستورات انسان ساز اسلامى بیشتر است

بسیاری از مسلمانان عید را به معنى نشاط و شادى ظاهرى دانسته و با پوشیدن لباس هاى نو و رنگارنگ و با تدارک غذاهاى متنوع و شیرینى و شربت این روز را گرامی می دارند .

برخى دیگر از فعالیت‏های مسلمانان در این روز فرخنده، مربوط به ارتباط با خالق هستی است، آنان از آنجایى که در طول ماه مبارک رمضان با زحمات شبانه روزى خود بر شیطان نفس تسلط یافته و در جهاد بزرگ به پیروزى نائل شده‏اند روز عید را به شکرگزارى و ارتباط نزدیکترى با پروردگارشان مى‏گذرانند .

از دیگر شرایط امروز شوق دیدار یار و انتظار فرج است که مؤمنان پس از گذشت یک ماه عبادت و خودسازی در انتظار ظهور منجی عالم لحظه شماری کرده و روز عید را زمانی مناسب برای ظهور آن حضرت می دانند .

یکى از مهمترین اعمال روز عید فطر پرداخت زکات فطره است، چرا که اگر زکات فطره از صورت پرداخت فردى به سمت بعد اجتماعى آن سوق داده شود پشتوانه و سرمایه مهم اقتصادى در حل مشکلات مردم خواهد بود.

امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه دعای مفصل در ارتباط با وداع با ماه مبارک رمضان دارد که در اینجا بخشی از این دعا را می آوریم: اى خدایى که در برابر احسان به بندگان پاداش نخواهى و از عطا و بخشش پشیمان نمى‏گردى، اى کسى که مزد بنده خود را بیش از عمل او مى‏دهى، نعمتت بى استحقاق به بندگان رسد و عفوت  تفضل، مجازاتت عدالت، قضایت عین خیر است. اگر بخشش کنى عطایت را به منت آلوده نکنى و اگر عنایت نکنى از باب ستم نیست .

آن ‏که تو را شکر کند شکرش کنى، در صورتى که خودت آن شکر را به او الهام فرمودى و هر که تو را بستاید پاداشش مى‏دهى
در حالى که آن ستایش را خودت به او تعلیم‏ کردى، پرده مى‏پوشى بر آن که اگر مى‏خواستى رسوایش مى‏کردى، و جود و کرم کنى بر آن که اگر مى‏خواستى از وى دریغ مى‏کردى، در صورتى که هر دو مستحق رسوایى و دریغ تو اند، اما تو تمام امورت را براساس تفضل بنا نهاده‏اى .

و قدرتت را بر آئین گذشت مقرر کرده‏اى و با آن که با تو به مخالفت برخاسته با بردبارى روبه رو مى‏شوى و به آن که در حق خویش ستم کرده مهلت مى‏دهى، با صبر و بردبارى خود مهلتشان مى‏دهى تا به حضرتت بازگردند، و در مؤاخذه عاصیان شتاب نمى‏کنى تا به توبه موفق شوند، تا هلاک شونده آنان بدون رضاى تو هلاک نشود، و تیره ‏بختشان به نعمتت بدبخت نگردد مگر
پس از قطع بهانه و بعد از اتمام حجت همه جانبه بر او و این همه بزرگوارى و آقایى از عفو و گذشت توست اى بزرگوار و بهره‏اى است از محبتت اى بردبار.

 تویى که بر بندگانت درى به سوى بخشش خود باز کرده‏اى و آن را باب توبه نامیده‏اى، و بر آن در گشوده راهنمایى از وحى خود قرار داده‏اى، تا آن را گم نکنند، پس خود - که نامت والا و مبارکک است - فرمودى: « به سوى خدا توبه خالص و بى‏پیرایه آورید، باشد که پروردگارتان گناهان شما را محو کند، و شما را داخل بهشت‏هایى نماید که نهرها از زیر آن روان است، در آن روزى که خداوند پیامبر خود و آنان را که به او ایمان آوردند خوار و ذلیل نمى‏کند، در حالى‏که نورشان پیش‏ رویشان و از جانب راستشان روان است مى‏گویند:  خداوندا نورمان را کامل کن، و ما را مورد مغفرت قرار ده، که تو بر هر چیز توانایى»...

ما را به دین برگزیده‏ات راه نمودى، و به آئین پسندیده‏ات رهنمون شدى و و سالکک راهى فرمودى که آن را هموار کردى، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایى دادى. خداوندا تو از خالص‏ترین آن وظایف و برگزیده ‏ترین آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادى که آن را از میان سایر ماهها برگزیدى.

و از میان همه زمانها و عصرها اختیار کردى، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادى، به خاطر آنکه در آن قرآن و نور نازل نمودى، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختى و روزه گرفتن را در آن واجب فرمودى و به شب زنده‏دارى در آن ترغیب کردى و شب قدر را در آن که از هزار شب با ارزش‏تر است بزرگ داشتى.

پس ما را محض این ماه بر سایر امم برترى دادى و در پرتو فضل آن ما را از میان همه ملتها برگزیدى، پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم و به وسیله روزه و نمازش طالب رحمتى که براى ما مهیا فرمودى شدیم، و آن را وسیله رسیدن به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادرى و آنچه را که از احسانت
خواسته شود بخشنده‏اى و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکى.

اینک آن را وداع مى‏گوئیم  وداع کسى که هجرانش بر ما غم‏انگیز است و روى گرداندنش ما را به اندوه و وحشت دچار کرده،
و بر عهده ما پیمان ناگسستنى، و حرمت در خور توجه، و حق لازم دارد، به این خاطر مى‏گوئیم: سلام بر تو اى بزرگترین ماه خدا، و اى عید عاشقان حق. سلام بر تو اى کریم‏ ترین همنشین از میان اوقات، و اى بهترین ماه در روزها و ساعات...

فطرت پاک انسان در طول سال در اثر غبارهاى جهل و نادانى و غفلت ‏به انواع گناهان و معصیت‏ها مبتلا شده و از حقیقت ‏خود دور و در نتیجه دچار خود فراموشى و خدا فراموشى می شود، اما با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، انسان مسلمان در پرتو فضاى معنوى آن ماه و تلاش‏هاى خویش به یک زندگى نوین دست مى‏یابد، که مى‏توان آن را "بازگشت ‏به خویشتن"» تعبیر کرد .

مسلمانان با فرا رسیدن عید فطر نوعى شادى و لذت درونى در خود احساس مى‏کنند، اما استقبال مسلمانان از روز عید فطر یکسان نیست چون هر کس نسبت‏ به معرفت و ایمان خود به این عید بزرگ و با عظمت نگریسته و از آن بهره مى‏گیرد.

عید فطر علاوه بر زمانی برای دریافت پاداش اقدامات شایسته و معنوی مؤمنان خداجوی در ماه مبارک رمضان و دریافت عیدی، زمینه و بستری برای فقرزدایی از جامعه نیز است . 

زکات فطره، عاملی برای تحقق این امر است که حس همکاری، تعاون و نوع دوستی را نیز میان مسلمانان تقویت می کند .

فطریه علاوه بر رفع نیاز نیازمندان به عمران مناطق مختلف نیز کمک می کند ، ساخت مسجد، مدرسه، پل و بیمارستان از جمله فعالیتهایی است که به واسطه فطریه انجام شده و به آبادانی هر چه بیشتر کشور کمک می کند .

از طرفی پرداخت فطریه دوری جستن از تعلقات مادی و دنیوی  اتصال به معنویت و خیرخواهی است .

وأقیموا الصلاة وآتوا الزکاة وارکعوا مع الراکعین .

و نماز را بر پا دارید ، و زکات بپردازید ، و همراه رکوع کنندگان رکوع کنید .(سوره بقره، آیه )

اجتماع بزرگ عید فطر به منظور برگزاری نماز، عاملی برای تقویت همدلی و اتحاد مسلمانان است، شک نیست قرار گرفتن مسلمانان در یک صف واحد، احساس اتحاد و نزدکی را ارتقاء می بخشد .

عید فطر همچنین حکایت از پیوند معنوى انسان با خداى خویش دارد. خروج از منزل به منظور اقامه نماز در فضایی باز و در کنار دیگر مسلمانان، به خوبی بیانگر معنویتی است که در روزه داران ایجاد و سعی در ماندگاری، تقویت و رشد آن دارند .

پسرم حسن! تو و همه فرزندان و خاندانم و هر کس را که این نامه به او می رسد، به امور زیر سفارش می کنم:

- هرگز تقوای الهی را از یاد نبرید و کوشش کنید تا دم مرگ بر دین خدا باقی بمانید.

- همه با هم به ریسمان خدا چنگ بزنید و بر اساس ایمان به خدا، متحد باشید و از هم جدا نشوید. همانا از پیامبر خدا شنیدم که می فرمود: "اصلاح میان مردم، از نماز و روزه دائم، افضل است و چیزی که دین را نابود می کند، فساد و اختلاف است."

- نزدیکان و خویشاوندان را از یاد نبرید. صله رحم کنید که صله رحم، حساب انسان را نزد خدا آسان می کند.

- مبادا گرسنه و بی سرپرست بمانند .

- با همسایگان خوش رفتاری کنید؛ پیامبر آن قدر در مورد همسایه سفارش کرد که ما گمان کردیم برای همسایگان از همسایه خود، ارث قرار می دهد.

- مبادا دیگران در عمل کردن به قرآن بر شما پیشی گیرند.

- توجه شایسته به نماز؛ چرا که نماز، ستون دین شماست.

-  رمضان؛ که روزه آن ماه، سپری است برای آتش جهنم.

- جهاد در راه خدا؛ از مال و جان خود در این راه، کوتاهی نکنید.

- زکات مال آتش خشم الهی را خاموش می کند.

- درباره امت پیامبران مبادا مورد ستم قرار گیرند.!

- درباره صحابیان پیامبرتان؛ زیرا رسؤل خدا درباره آنان سفارش کرده است.

- فقرا و تهیدستان را در زندگی خود شریک کنید.

- بردگان و کنیزان، آخرین سفارش پیامبر درباره آنها بود.

- با مردم به خوشی و نیکی رفتار کنید، همان طوری که قرآن دستور داده است و به ملامت مردم، ترتیب اثر ندهید.

- امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید. نتیجه ترک آن، این است که بدان و ناپاکان بر شما مسلط خواهند شد و به شما ستم خواهند کرد. آن گاه هر چه نیکان شما دعا کنند، دعای آن ها مستجاب نخواهد شد.

- بر شما باد هنگام معاشرت، فروتنی و بخشش و نیکویی درباره یکدیگر! از کناره گیری از یکدیگر و قطع ارتباط و تفرقه و تشتت بپرهیزید.

- کارهای خیر را به مدد یکدیگر و به صورت گروهی انجام دهید و از همکاری در گناهان و اموری که موجب کدورت و دشمنی می شود، بپرهیزید .

- از خدا بترسید که کیفر خدا شدید است .

خداوند، نگهدار شما خاندان باشد و حقوق پیامبرش را در حق شما حفظ فرماید. اکنون با شما وداع می کنم و شما را به خدای بزرگ می سپارم و سلام و رحمتش را برای شما می خوانم.

عظمت شب قدر چنان است که به احترام آن و به واسطه توزیع رحمت در بین بندگان خدا فرشتگان و روح به زمین نزول می کنند و در درون و برون آدمیان هبوط می یابند زیرا در این شب قرآن بر آدمیان نازل شده است.

شب قدر شبی بسیار بزرگ است بنابراین باید ظرف وجودی خود را افزایش دهیم تا به خوبی از برکات این شب بهره مند شویم.

تنها با بررسی آثار این شب می توان به عظمت آن پی برد و برای بهره مندی از آن برنامه ریزی کرد . نزول قرآن دراین شب و نزول ملائکه به زمین یعنی اینکه شب قدر شب تقدیر است و این نزول و تقدیر منحصر به زمان نزول نبوده و تا جهان برجاست ادامه دارد .

استغفار و توبه یکی از اعمال مهم و شایسته در طول ماه مبارک رمضان و به ویژه لیالی قدر است، بی تردید این شب بهترین زمان برای توبه از گناهان و اعمال دنیایی و زدودن زنگار از دل به منظور آمادگی برای وصال یار است و کسی که این شب را از دست بدهد به معنای واقعی زیانکار است.

در این شب خدا به انسانها فرصت داده تا نقش خود را در تقدیر مقدرات یک ساله خود ایفا کنند، چگونه ممکن است در شبی که برای ما تصمیم گیری می کنند خودمان حضور نداشته باشیم؟

گفتار نور:

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: بیش ترین چیزی که مردمان را به بهشت راه می نماید، خوش اخلاقی است .  

نهج الفصاحه، حدیث  608                     

قال الصادق (ع): اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک.

امام صادق (ع) فرمود:  آنگاه که روزه مى‏گیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه ‏دار باشند.  

الکافی، ج 4 ص 87، ح1